Алматы қ., Республика алаңы, 15
ДБ - ЖМ : 09:00 - 18:00
Өндірістік жарақат-бұл қызметкердің еңбек міндеттерін орындау кезінде алған, еңбекке қабілеттілігін жоғалтуға әкелген денсаулығының зақымдануы. Бұл дегеніміз, егер жұмысшы жұмыс уақытында жұмыс орнында болған кезде жарақат алса, онда бұл өндірістегі жазатайым оқиғаға жатқызылады. «Nomad Life» ӨСК Басқарма төрағасының орынбасары Елена Тайтуголеваның айтуынша, барлық қазақстандық қызметкерлер жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандырумен (ЖОМС) қорғалуы тиіс.
Алайда жұмыс берушілер азаматтардың құқықтарын бұзуы мүмкін. Қазақстандықтар өз жұмысында сақтандырылғанын қалай білуге болады?
«Қызметкерді еңбек (қызметтік) міндеттерін атқару кезінде жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы» ҚР Заңына сәйкес әрбір қызметкерді жұмыс беруші және жұмыс берушінің қаражаты есебінен сақтандыруы тиіс. Бұл компанияның лауазымына немесе көлеміне және қызмет саласына қарамастан барлық қызметкерлерге қатысты. Ал мұндай сақтандырудың болуы және өз қорғалуы туралы білу үшін қазақстандықтарға кадрлар бөліміне жүгіну жеткілікті.
«Басқа мүмкін нұсқалар жоқ, өйткені компаниялар өз қызметкерлерін сақтандыру кезінде қызметкерлердің жеке деректерін (ЖСН, Т.А. Ә., лауазымы және т. б.) көрсетпейді – тек адамдар саны және кәсіпорынның жылдық еңбекақы төлеу қоры көрсетіледі. Бірақ жалданған қызметкерлердің қырағылық танытпауы және олардың өз жұмыстарын орындау кезінде сақтандырылғаны немесе сақтандырылмағаны туралы ойланбауы сирек емес екенін мойындау керек», – деп хабарлайды сарапшы.
Бұл жағдайда біз қызметкермен қызмет көрсету шарты (АҚС) жасалған немесе Тараптар ауызша төлеу туралы келіскен жағдайлар туралы айтып отырмыз. Сонда жазатайым оқиға кезінде қазақстандықтар жұмыс берушіден де, сақтандыру компаниясынан да залалды өтеуді талап ете алмайды. Сондықтан тағылымдамадан өту кезінде де ресми жұмысқа орналасу маңызды. Зардап шеккен сақтандырылмаған қызметкерлерге қайда шағымдануға болады «жазатайым оқиға болғаннан кейін бірден қызметкер жақын маңдағы травматологиялық пунктке медициналық көмекке жүгінуі керек. Бұл денсаулыққа келтірілген зиянның ауырлығын анықтау үшін қажет.
«Өтініш берген кезде жарақат өндірісте болғанын көрсету қажет», - деп атап өтті Елена Тайтуголева. Егер жұмыс беруші қызметкерді жазатайым оқиғалардан (ЖОМС) міндетті сақтандыруды ресімдеуді елемегені анықталса, онда бұл еңбек заңнамасын бұзу болып саналады. Мұндай жағдайда, сарапшының хабарламасына сәйкес, зардап шеккен қызметкер тұрғылықты жері бойынша немесе жұмыс берушінің орналасқан жері бойынша Мемлекеттік еңбек инспекторына немесе сот органдарына шағымдануға толық құқылы.
Шағым жазбаша нысанда: қызметкердің толық аты-жөні; атқаратын лауазымының атауы; жұмыс беруші компанияның толық атауы; компанияның заңды мекенжайы; бұзушылық фактісінің толық сипаттамасы; алынған медициналық куәландыру көрсетіле отырып беріледі. Егер қызметкердің құқықтарын бұзу фактісі анықталса, онда мемлекеттік еңбек инспекторы жіберілген бұзушылықтарды жою туралы талаппен жұмыс берушіге ұйғарым шығарады.
Қызметкерлерді сақтандырудың жоқтығы үшін жұмыс берушіге қандай жаза қолданылады? Компанияның Әкімшілік кодекстің 230-бабының 2-тармағына сәйкес қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру шартын жасаспауы: шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 160 АЕК (2023 жылға 552 000 теңге); орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 400 АЕК (1 380 000 теңге); ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – 1000 теңге айыппұл салуға әкеп соғады АЕК (3 450 000 теңге). Сондай-ақ, қызметкер кәсіптік еңбекке қабілеттілігін жоғалтқан кезде жұмыс беруші компания кәсіптік еңбекке қабілеттілігін қалпына келтіргенге дейін барлық уақыт ішінде жоғалған табыс сомасының 100% - өтеуді жүргізуге міндетті болады. «Қосымша, компания басшылығы әлі де әрбір қызметкерді қорғауды қамтитын сақтандыру компаниясымен ЖОМС шартын жасасуға міндетті болады. Тәжірибе бойынша айта аламын – болашақта орасан зор қаржылық шығынға ұшырағаннан гөрі қызметкерлерді дереу сақтандыру және жұмыс орындарында қауіпсіздік техникасын сақтау қолайлы әрі ұтымды», - деп хабарлайды «Nomad Life» ӨСК Басқарма төрағасының орынбасары Елена Тайтуголева. Бұған дейін біз Қазақстанда тұрақты табыссыз қызметкерлерге медициналық сақтандыруды қалай сақтау керектігі туралы айтқан болатынбыз.
Дереккөздер: Nur.kz
